AZƏRBAYCANDA XIX ƏSR MAARİFÇİ İRFAN HƏRƏKATI: HACI QURBAN ƏFƏNDİ MEŞLEŞİ NÜMUNƏSİNDƏ
Əhməd Niyazov | ahniyazov@hotmail.com
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun İslamşünaslıq kafedrasının müdiriŞəxsiyyətlər
ƏDƏBİYYAT
1. Ernst Bloch. Rönesans Felsefesi Üzerine (Tercüman: Hüsen Portakal). İstanbul: 2010
2. Adnan Adıvar. Tarih Boyunca İlim ve Din. İstanbul: İstanbul : Remzi Kitabevi, 1944.
3. Qurani-Kərim (Tərcümə: Ziya Bünyadov-Vasim Məmmədəliyev). Bakı: 1991.
4. Ebü’l-Kasım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberani. el-Muʿcemü’lkebîr. Riyad: 1994, 10/195.
5. Şakir Gözütok. Rasûlullah (sav) Döneminde Eğitim ve Öğretim. İstanbul: 2014.
6. Mustafa Kara. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: 1995.
7. Габуниа. Генерал Услар и Кавказские языки // Эхо Кавказа, № 1, с. 24, 1992.
8. Rıhtım Mehmet, Xəlilli Fariz. Mövlanə İsmail Siracəddin Şirvani. Bakı: CBS Mətbəəsi, 2011.
9. Niyazov Əhməd. XIX əsr Azərbaycanın şimal-qərbində dini həyat, elm və mədrəsələr. Bakı: 2016.
10. Hamid Algar. Nakşibendilik, Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: 2006, 32/355.
11. Şueyb ibn İdris əl-Baqini. Ət-Tabaqatul-Xacəqan ən-Nəqşibəndiyyə və Sadatul-MəşayixilXalidiyyəl-Mahmudiyyə. Dəməşq: 1996.
12. Əbu Davud, Elm 1.
13. Nurəddin əl-Heysəmi. Məcməuz-zəvaid vəl-mənbəul-fəvaid. İstanbul: 2015.
14. Niyazov Əhməd. Azərbaycan mədrəsə tarixində ərəb dilinin əhəmiyyətinə ümumi bir baxış: XIX-XX əsrlər şimal-qərb bölgəsi nümunəsində // “Azərbaycanda ərəb dilinin tədrisi sahəsində mövcud vəziyyət və perspektivlər” mövzusunda konfransın materialları, Bakı, 2019.
15. ЗКМ КП-Zaqatala Tarix və Diyarşünaslıq muzeyi.
16. В.Бартолд. Дагестан, Сочинения, t. 3. M.: 1963.
17. Həsən Əfəndi Kurəvi əd-Dağıstani. “Divanul-Məmnun”. Timurxanşura: 1913.
18. http://nasledie-sela.ru/places/DAG/1759/9705/
ENLIGHTENMENT MOVEMENT OF THE XIX CENTURY IN AZERBAIJAN: IN THE EXAMPLE OF HAJI GURBAN EFENDI MESHLESHI
Ahmad Niyazov | ahniyazov@hotmail.com
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun İslamşünaslıq kafedrasının müdiriPersonalities
SUMMARY
According to researchers, among theological schools, Naqshbandiya has a tradition of mixing with madrasahs and also developing scientific activities. Since the 19th century, this sect, which spread from Shirvan to the Caucasus, along with Ismail Sirajaddin Kurdamiri, was divided into three main branches. The largest of the branch and the most widespread in terms of social impact is the Jar-Balakan branch. A striking example of this is the educational institutions operating in this region, a group of mature scientists and their scientific activities. It should be noted that this educational movement, which lasted a century in the region, attracted the attention of orientalists such as Barthold, Krachkovsky, Uslar and others. This movement has influenced not only the scientific, but also the social sphere. Thus, this movement, which based its principles on the concept of unity, had an unprecedented impact on the social problems of the time. Our goal is to take these truths from the dusty shelves of history and bring them to our human understanding
REFERENCE LIST
1. Ernst Bloch. Rönesans Felsefesi Üzerine (Tercüman: Hüsen Portakal). İstanbul: 2010
2. Adnan Adıvar. Tarih Boyunca İlim ve Din. İstanbul: İstanbul : Remzi Kitabevi, 1944.
3. Qurani-Kərim (Tərcümə: Ziya Bünyadov-Vasim Məmmədəliyev). Bakı: 1991.
4. Ebü’l-Kasım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberani. el-Muʿcemü’lkebîr. Riyad: 1994, 10/195.
5. Şakir Gözütok. Rasûlullah (sav) Döneminde Eğitim ve Öğretim. İstanbul: 2014.
6. Mustafa Kara. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: 1995.
7. Габуниа. Генерал Услар и Кавказские языки // Эхо Кавказа, № 1, с. 24, 1992.
8. Rıhtım Mehmet, Xəlilli Fariz. Mövlanə İsmail Siracəddin Şirvani. Bakı: CBS Mətbəəsi, 2011.
9. Niyazov Əhməd. XIX əsr Azərbaycanın şimal-qərbində dini həyat, elm və mədrəsələr. Bakı: 2016.
10. Hamid Algar. Nakşibendilik, Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: 2006, 32/355.
11. Şueyb ibn İdris əl-Baqini. Ət-Tabaqatul-Xacəqan ən-Nəqşibəndiyyə və Sadatul-MəşayixilXalidiyyəl-Mahmudiyyə. Dəməşq: 1996.
12. Əbu Davud, Elm 1.
13. Nurəddin əl-Heysəmi. Məcməuz-zəvaid vəl-mənbəul-fəvaid. İstanbul: 2015.
14. Niyazov Əhməd. Azərbaycan mədrəsə tarixində ərəb dilinin əhəmiyyətinə ümumi bir baxış: XIX-XX əsrlər şimal-qərb bölgəsi nümunəsində // “Azərbaycanda ərəb dilinin tədrisi sahəsində mövcud vəziyyət və perspektivlər” mövzusunda konfransın materialları, Bakı, 2019.
15. ЗКМ КП-Zaqatala Tarix və Diyarşünaslıq muzeyi.
16. В.Бартолд. Дагестан, Сочинения, t. 3. M.: 1963.
17. Həsən Əfəndi Kurəvi əd-Dağıstani. “Divanul-Məmnun”. Timurxanşura: 1913.
18. http://nasledie-sela.ru/places/DAG/1759/9705/
ИРФАНСКОЕ ДВИЖЕНИЕ XIX ВЕКА В АЗЕРБАЙДЖАНЕ: НА ПРИМЕРЕ ХАДЖИ ГУРБАНА ЭФЕНДИ МЕШЛЕШИ
Ахмад Ниязов | ahniyazov@hotmail.com
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun İslamşünaslıq kafedrasının müdiriЛичности
РЕЗЮМЕ
По мнению исследователей, среди духовных школ, Накшибандия имеет традицию смешиваться с медресе и также развивать научную деятельность. Начиная с 19 века, эта секта, распространившаяся от Ширвана до Кавказа вместе с Исмаилом Сираджаддином Кюрдамири, разделилась на три основные ветви. Самым крупным из ветвь и наиболее распространенным с точки зрения социального воздействия является ветвь Джаро-Белокан. Яркий пример тому - действующие в этом регионе учебные заведения, группа зрелых ученых и их научная деятельность. Следует отметить, что это просветительское движение, которое длилось столетие в регионе, привлекло внимание востоковедов, таких как Бартольд, Крачковский, Услар и других. Это движение оказало влияние не только на научную, но и на социальную сферу. Таким образом, это движение, основывающее свои принципы на концепции единства, оказало беспрецедентное влияние в решении социальных проблем того времени. Наша цель - взять эти истины с пыльных полок истории и представить их нашему человеческому пониманию
ЛИТЕРАТУРА
1. Ernst Bloch. Rönesans Felsefesi Üzerine (Tercüman: Hüsen Portakal). İstanbul: 2010
2. Adnan Adıvar. Tarih Boyunca İlim ve Din. İstanbul: İstanbul : Remzi Kitabevi, 1944.
3. Qurani-Kərim (Tərcümə: Ziya Bünyadov-Vasim Məmmədəliyev). Bakı: 1991.
4. Ebü’l-Kasım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberani. el-Muʿcemü’lkebîr. Riyad: 1994, 10/195.
5. Şakir Gözütok. Rasûlullah (sav) Döneminde Eğitim ve Öğretim. İstanbul: 2014.
6. Mustafa Kara. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: 1995.
7. Габуниа. Генерал Услар и Кавказские языки // Эхо Кавказа, № 1, с. 24, 1992.
8. Rıhtım Mehmet, Xəlilli Fariz. Mövlanə İsmail Siracəddin Şirvani. Bakı: CBS Mətbəəsi, 2011.
9. Niyazov Əhməd. XIX əsr Azərbaycanın şimal-qərbində dini həyat, elm və mədrəsələr. Bakı: 2016.
10. Hamid Algar. Nakşibendilik, Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: 2006, 32/355.
11. Şueyb ibn İdris əl-Baqini. Ət-Tabaqatul-Xacəqan ən-Nəqşibəndiyyə və Sadatul-MəşayixilXalidiyyəl-Mahmudiyyə. Dəməşq: 1996.
12. Əbu Davud, Elm 1.
13. Nurəddin əl-Heysəmi. Məcməuz-zəvaid vəl-mənbəul-fəvaid. İstanbul: 2015.
14. Niyazov Əhməd. Azərbaycan mədrəsə tarixində ərəb dilinin əhəmiyyətinə ümumi bir baxış: XIX-XX əsrlər şimal-qərb bölgəsi nümunəsində // “Azərbaycanda ərəb dilinin tədrisi sahəsində mövcud vəziyyət və perspektivlər” mövzusunda konfransın materialları, Bakı, 2019.
15. ЗКМ КП-Zaqatala Tarix və Diyarşünaslıq muzeyi.
16. В.Бартолд. Дагестан, Сочинения, t. 3. M.: 1963.
17. Həsən Əfəndi Kurəvi əd-Dağıstani. “Divanul-Məmnun”. Timurxanşura: 1913.
18. http://nasledie-sela.ru/places/DAG/1759/9705/
JURNALIN SAYLARI
