ƏRƏB ƏDƏBİ DİLİNDƏ QEYRİ-ƏRƏB MƏNŞƏLİ SÖZLƏR
Xədicə Həbibova | habibovaxedice@yahoo.com
MEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunun “Din və ictimai fikir tarixi” şöbəsinin kiçik elmi işçisiAraşdırma
XÜLASƏ
Ərəb dili söz ehtiyatı baxımından çox zəngindir. Ərəb dilinin lüğət fonduna daxil olan sözlərin böyük hissəsi onun özünə məxsusdur. Bununla yanaşı, sənayenin, elmin, texnikanın, mədəniyyətin inkişafı ilə əlaqədar başqa dillərə məxsus yüzlərcə söz ərəb dilinə daxil olmuşdur. Bu sözlərin çox hissəsi ərəb dilinin qrammatik qaydalarına uyğun olaraq qəliblərə salınmış və müərrəb (ərəbcələşmiş) sözlər adlanmışdır. Ərəbcələşmiş sözlər ərəblər tərəfindən qəbul edilmiş – tam olaraq – ərəbcə hesab edilir. Həmin sözlər İslama qədər artıq ərəblər tərəfindən geniş istifadə edilirdi. Bunun ən önəmli sübutu cahiliyyə dövrü ərəb şairlərinin şeirlərində də öz əksini tapmasıdır. Ərəb ədəbi dilində qeyri-ərəb sözlərin varlığı ilə əlaqədar dəlillərdən biri də məşhur dilçilərdən gələn rəvayətlərdir. Dilçi alimlər hər hansı bir alınma sözün kökü və mənasını təsbit etmək üçün yerli və ya xarici, müsəlman və ya qeyri-müsəlman olmalarından asılı olmayaraq, tərəddüd etdikləri alınma sözlər haqqında məlumat almış, onların fikirlərini doğru hesab etmişlər
ƏDƏBİYYAT
1. Gordon, Raymond. Ethnologue: Languages of the World, 5-th edition. Dallas: 2005.
2. Babayev A.M. Dilçiliyə giriş. Bakı: 1992.
3. Əbul-Fəth Osman ibn Cinni. Əl-Xasais. Beyrut: 1952.
4. Rəcəbov Ə.Ə. Dilçilik tarixi. Bakı: 1987.
5. Vəliyeva, Nigar. “Dilçilikdə ədəbi dil problemi və dilin leksik layı” // Filologiya məsələləri, nömrə 3, Bakı, 2012.
6. Boyunağa, A.Yılmaz. Tebliğinden Günümüze İslam Tarihi. Samsun: Akabe Biat Yayınları, 1993.
7. Runciman, S.T. “Avrupa Medeniyetinin Gelişmesi Üzerindeki İslâmî Tesirler” (çev.: Nûşin Asgarî) // Şarkiyat Mecmuası, İstanbul, 1959, ss. 1-12.
8. Ocaqlı, Qafar. Ərəb dilində “ərəbcələşdirilmiş”, “alınma” və “ yeni mənalı” sözlər, (Magistr işi). Bakı: 2006.
9. Zeyyan, Ahmed el-Hac İbrahim. “Kurani-Kerimde Arapça Oldukları Tartışmalı Kelimeler” (çev.: Dr. Ahmet Bostancı) // Sakarya Universitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/2000.
10. Özek, Ali. “Dirayet Müfessiri İbn Abbas” // M.Ü.İ.F. Dergisi, İstanbul, 1986.
11. Suyuti Cəlaluddin Əbdurrəhman ibn Əbu Bəkr. Əl-İtqan fi Ulumi-l-Quran. Mədinə: 1426 h.
12. Muallakat Yedi Askı (çev.: Şerafettin Yaltkaya). İstanbul: M.E.B. Yay., 1989.
13. Karaaslan, Nasuhi Ünal. Camiut-tarib ve Arapçada Yabancı Kelimeler Meselesi (TürkçeArapça). Kahire: 1995.
14. Sibaveyhi Əmr ibn Osman. Əl-Kitab. Qahirə: 1988.
15. Əbu Ubeyd əl-Qasım ibn Səllam. Ğəribu-l-musənnəf. Tunis: 1996.
16. Əl-Cahiz. Əl-Bəyan və-t-təbyin. Beyrut: 1993.
17. Əbu Məhəmməd Abdullah ibn Müslim ibn Quteybə. Ədəbu-l-katib. Beyrut: 1985.
18. İbn Düreyd. Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əhməd. Cəmhərətu-l-luğa. Beyrut: 1987-1988.
19. Mehmet Yavuz, “Muarreb Kelimelere Dair Yazılan Eserler Sözlükler”, Nüsha, 2001.
NON-ARABIC ORIGIN WORDS IN ARABIC LITERARY
Khadija Habibova | habibovaxedice@yahoo.com
MEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunun “Din və ictimai fikir tarixi” şöbəsinin kiçik elmi işçisiResearch
SUMMARY
The Arabic language is very rich in terms of vocabulary. Most of the words included in its vocabulary are of the Arabic origin. At the same time, due to the development of industry, science, technology and culture, hundreds of words belonging to other languages entered into the Arabic language. Most of these words were formed according to the grammatical rules of the Arabic language and were called muarrab (Arabized) words. Thus, Arabized words are considered to be completely Arabic, adopted by the Arabs. These words were widely used by Arabs before Islam. The most important proof of this is that it is reflected in the verses of the Arab poets of the Jahiliyyah period. One of the evidence for the existence of non-Arabic words in the Arabic literary language is the stories of famous linguists. In order to determine the root and meaning of any loan word, linguists, whether local or foreign, Muslim or non-Muslim, received information about loanwords that they hesitated and considered correct their opinion
REFERENCE LIST
1. Gordon, Raymond. Ethnologue: Languages of the World, 5-th edition. Dallas: 2005.
2. Babayev A.M. Dilçiliyə giriş. Bakı: 1992.
3. Əbul-Fəth Osman ibn Cinni. Əl-Xasais. Beyrut: 1952.
4. Rəcəbov Ə.Ə. Dilçilik tarixi. Bakı: 1987.
5. Vəliyeva, Nigar. “Dilçilikdə ədəbi dil problemi və dilin leksik layı” // Filologiya məsələləri, nömrə 3, Bakı, 2012.
6. Boyunağa, A.Yılmaz. Tebliğinden Günümüze İslam Tarihi. Samsun: Akabe Biat Yayınları, 1993.
7. Runciman, S.T. “Avrupa Medeniyetinin Gelişmesi Üzerindeki İslâmî Tesirler” (çev.: Nûşin Asgarî) // Şarkiyat Mecmuası, İstanbul, 1959, ss. 1-12.
8. Ocaqlı, Qafar. Ərəb dilində “ərəbcələşdirilmiş”, “alınma” və “ yeni mənalı” sözlər, (Magistr işi). Bakı: 2006.
9. Zeyyan, Ahmed el-Hac İbrahim. “Kurani-Kerimde Arapça Oldukları Tartışmalı Kelimeler” (çev.: Dr. Ahmet Bostancı) // Sakarya Universitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/2000.
10. Özek, Ali. “Dirayet Müfessiri İbn Abbas” // M.Ü.İ.F. Dergisi, İstanbul, 1986.
11. Suyuti Cəlaluddin Əbdurrəhman ibn Əbu Bəkr. Əl-İtqan fi Ulumi-l-Quran. Mədinə: 1426 h.
12. Muallakat Yedi Askı (çev.: Şerafettin Yaltkaya). İstanbul: M.E.B. Yay., 1989.
13. Karaaslan, Nasuhi Ünal. Camiut-tarib ve Arapçada Yabancı Kelimeler Meselesi (TürkçeArapça). Kahire: 1995.
14. Sibaveyhi Əmr ibn Osman. Əl-Kitab. Qahirə: 1988.
15. Əbu Ubeyd əl-Qasım ibn Səllam. Ğəribu-l-musənnəf. Tunis: 1996.
16. Əl-Cahiz. Əl-Bəyan və-t-təbyin. Beyrut: 1993.
17. Əbu Məhəmməd Abdullah ibn Müslim ibn Quteybə. Ədəbu-l-katib. Beyrut: 1985.
18. İbn Düreyd. Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əhməd. Cəmhərətu-l-luğa. Beyrut: 1987-1988.
19. Mehmet Yavuz, “Muarreb Kelimelere Dair Yazılan Eserler Sözlükler”, Nüsha, 2001.
СЛОВА НЕАРАБСКОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ В ЛИТЕРАТУРНОМ АРАБСКОМ ЯЗЫКЕ
Хадиджа Габибова | habibovaxedice@yahoo.com
MEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunun “Din və ictimai fikir tarixi” şöbəsinin kiçik elmi işçisiИсследование
РЕЗЮМЕ
Словарный запас арабского языка очень богат. Большинство слов, вошедших в словарный запас арабского языка имеют именно арабские корни. В то же время благодаря развитию промышленности, науки, техники и культуры в арабский язык вошли сотни слов, принадлежащих другим языкам. Большинство этих слов были сформированы по грамматическим правилам арабского языка и получили название муарраб (арабизированных) слов. Таким образом, арабизированные слова считаются полностью арабскими, принятыми арабами. Эти слова широко использовались арабами до ислама. Важнейшим доказательством этого является то, что это отражено в стихах арабских поэтов периода джахилийи. Одним из свидетельств существования неарабских слов в арабском литературном языке являются рассказы известных лингвистов. Чтобы определить корень и значение любого заимствованного слова, лингвисты, независимо от того, местные они или иностранные, мусульмане или немусульмане, получали дополнительную информацию о словах в которых они сомневались и считали её правильной
ЛИТЕРАТУРА
1. Gordon, Raymond. Ethnologue: Languages of the World, 5-th edition. Dallas: 2005.
2. Babayev A.M. Dilçiliyə giriş. Bakı: 1992.
3. Əbul-Fəth Osman ibn Cinni. Əl-Xasais. Beyrut: 1952.
4. Rəcəbov Ə.Ə. Dilçilik tarixi. Bakı: 1987.
5. Vəliyeva, Nigar. “Dilçilikdə ədəbi dil problemi və dilin leksik layı” // Filologiya məsələləri, nömrə 3, Bakı, 2012.
6. Boyunağa, A.Yılmaz. Tebliğinden Günümüze İslam Tarihi. Samsun: Akabe Biat Yayınları, 1993.
7. Runciman, S.T. “Avrupa Medeniyetinin Gelişmesi Üzerindeki İslâmî Tesirler” (çev.: Nûşin Asgarî) // Şarkiyat Mecmuası, İstanbul, 1959, ss. 1-12.
8. Ocaqlı, Qafar. Ərəb dilində “ərəbcələşdirilmiş”, “alınma” və “ yeni mənalı” sözlər, (Magistr işi). Bakı: 2006.
9. Zeyyan, Ahmed el-Hac İbrahim. “Kurani-Kerimde Arapça Oldukları Tartışmalı Kelimeler” (çev.: Dr. Ahmet Bostancı) // Sakarya Universitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/2000.
10. Özek, Ali. “Dirayet Müfessiri İbn Abbas” // M.Ü.İ.F. Dergisi, İstanbul, 1986.
11. Suyuti Cəlaluddin Əbdurrəhman ibn Əbu Bəkr. Əl-İtqan fi Ulumi-l-Quran. Mədinə: 1426 h.
12. Muallakat Yedi Askı (çev.: Şerafettin Yaltkaya). İstanbul: M.E.B. Yay., 1989.
13. Karaaslan, Nasuhi Ünal. Camiut-tarib ve Arapçada Yabancı Kelimeler Meselesi (TürkçeArapça). Kahire: 1995.
14. Sibaveyhi Əmr ibn Osman. Əl-Kitab. Qahirə: 1988.
15. Əbu Ubeyd əl-Qasım ibn Səllam. Ğəribu-l-musənnəf. Tunis: 1996.
16. Əl-Cahiz. Əl-Bəyan və-t-təbyin. Beyrut: 1993.
17. Əbu Məhəmməd Abdullah ibn Müslim ibn Quteybə. Ədəbu-l-katib. Beyrut: 1985.
18. İbn Düreyd. Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əhməd. Cəmhərətu-l-luğa. Beyrut: 1987-1988.
19. Mehmet Yavuz, “Muarreb Kelimelere Dair Yazılan Eserler Sözlükler”, Nüsha, 2001.
JURNALIN SAYLARI
