MAARİFÇİLİK İDEOLOGİYASININ FORMALAŞMASINDA AVROPA DƏYƏRLƏRİNİN ROLU (Mirzə Fətəli Axundzadə və Şeyx Cəmaləddin Əfqaninin fəlsəfi görüşləri əsasında)
Sabir Behbudov | sabir.b@list.ru
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun doktorantıAraşdırma
ƏDƏBİYYAT
1. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, I c. Bakı: Elm, 1987, 320 s.
2. Qasımzadə F. M.F.Axundovun həyat və yaradıcılığı. Bakı: Azərnəşr, 1962.
3. Mehdizadə O.N. Mədəniyyət və insan haqları (kulturoloji analiz). Fəlsəfə dok. dis. Bakı: 2010.
4. Orucov Ə. XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın ictimai-siyasi və fəlsəfi fikir tarixində milli özünüdərk problemi. Fəlsəfə elm. nam. dis. Bakı: 2007.
5. Məmmədzadə H. Mirzə Fətəli Axundov və Şərq. Bakı: Elm, 1971, 368 s.
6. Axundov M.F. Seçilmiş fəlsəfi əsərləri. Bakı: Azərnəşr, 1982.
7. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, II c. Bakı: Elm, 1988, 388 s.
8. Şamıoğlu (Musayev) Ş. Mirzə Fətəli Axundzadə (dövrü, elmi biblioqrafiyası və müasirləşmə konsepsiyası). Bakı: “Elm və təhsil”, 2016, 184 s.
9. Qarayev Y. Realizm: sənət və həqiqət // Qarayev Y. Seçilmiş əsərləri, 5 cilddə, III cild. Bakı: Elm, 2015, s.5-370.
10. Qurbanov Ş. Cəmaləddin Əfqani və türk dünyası. Bakı: Azərnəşr, 1996, 220 s.
11. Əfqani C. Milli vəhdət fəlsəfəsi və dil birliyinin həqiqi mahiyyəti və türk dünyası. Bakı: Azərnəşr, 1998.
12. Ələkbərli F. Cəmaləddin Əfqaninin dünyagörüşü // “Dövlət və din”, 2018, №3(56), s. 106-114.
13. Kats S. Fəlsəfə və mistisizm arasındakı münasibət. Tərcümə: İlkin Əfəndiyev // “Quyu” jurnalı, birinci sayı, s.88-93.
14. Demokratiya: Gediləsi uzun bir yol (demokratiya və antidemokratiya antologiası, e.ə. 430 – b.e. 1998). Tərtib edən H.Hacızadə. Bakı: “Əbilov, Zeynalov və oğulları”, 2001, 445 s.
15. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, I c. Bakı: Elm, 1987, 320 s.
THE ROLE OF EUROPEAN VALUES IN THE FORMATION OF ENLIGHTENMENT IDEOLOGY (Based on the philosophical views of Mirza Fatali Akhundzade and Sheikh Jamaladdin Afgani)
Sabir Behbudov | sabir.b@list.ru
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun doktorantıResearch
SUMMARY
The article considers the role of European values in shaping the ideology of enlightenment on the basis of philosophical views of Mirza Fatali Akhundzadeh and Sheikh Jamaladdin Afgani. The overwhelming majority of thinkers adopted Islamic values as the basis of the national value system. Enlighteners were primarily interested in religion and beliefs in light of public morality. In their opinion, it is the unity of religion and language that determines the integrity of society, protects it from harmful interference and preserves national identity. M.F.Akhundzadeh believed that we should learn from Europe freedom of thought as an experience of ideas. It is also possible due to the development of science and philosophy. People are enslaved by false religious ideas. The thinker considered a living example of freedom of thought and speech at a high level in his polemics. His views on a free press and criticism coincide
REFERENCE LIST
1. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, I c. Bakı: Elm, 1987, 320 s.
2. Qasımzadə F. M.F.Axundovun həyat və yaradıcılığı. Bakı: Azərnəşr, 1962.
3. Mehdizadə O.N. Mədəniyyət və insan haqları (kulturoloji analiz). Fəlsəfə dok. dis. Bakı: 2010.
4. Orucov Ə. XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın ictimai-siyasi və fəlsəfi fikir tarixində milli özünüdərk problemi. Fəlsəfə elm. nam. dis. Bakı: 2007.
5. Məmmədzadə H. Mirzə Fətəli Axundov və Şərq. Bakı: Elm, 1971, 368 s.
6. Axundov M.F. Seçilmiş fəlsəfi əsərləri. Bakı: Azərnəşr, 1982.
7. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, II c. Bakı: Elm, 1988, 388 s.
8. Şamıoğlu (Musayev) Ş. Mirzə Fətəli Axundzadə (dövrü, elmi biblioqrafiyası və müasirləşmə konsepsiyası). Bakı: “Elm və təhsil”, 2016, 184 s.
9. Qarayev Y. Realizm: sənət və həqiqət // Qarayev Y. Seçilmiş əsərləri, 5 cilddə, III cild. Bakı: Elm, 2015, s.5-370.
10. Qurbanov Ş. Cəmaləddin Əfqani və türk dünyası. Bakı: Azərnəşr, 1996, 220 s.
11. Əfqani C. Milli vəhdət fəlsəfəsi və dil birliyinin həqiqi mahiyyəti və türk dünyası. Bakı: Azərnəşr, 1998.
12. Ələkbərli F. Cəmaləddin Əfqaninin dünyagörüşü // “Dövlət və din”, 2018, №3(56), s. 106-114.
13. Kats S. Fəlsəfə və mistisizm arasındakı münasibət. Tərcümə: İlkin Əfəndiyev // “Quyu” jurnalı, birinci sayı, s.88-93.
14. Demokratiya: Gediləsi uzun bir yol (demokratiya və antidemokratiya antologiası, e.ə. 430 – b.e. 1998). Tərtib edən H.Hacızadə. Bakı: “Əbilov, Zeynalov və oğulları”, 2001, 445 s.
15. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, I c. Bakı: Elm, 1987, 320 s.
РОЛЬ ЕВРОПЕЙСКИХ ЦЕННОСТЕЙ В ФОРМИРОВАНИИ ПРОСВЕТИТЕЛЬСКОЙ ИДЕОЛОГИИ (На основе философских взглядов Мирзы Фатали Ахундзаде и Шейха Джамаладдина Афгани)
Сабир Бехбудов | sabir.b@list.ru
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun doktorantıИсследование
РЕЗЮМЕ
В статье рассматривается роль европейских ценностей в формировании идеологии просвещения на основе философских взглядов Мирзы Фатали Ахундзаде и Шейха Джамаладдина Афгани. Подавляющее большинство просветителей принимали исламские ценности как основу национальной системы ценностей. Просветители в первую очередь интересовались вопросами религии и убеждений в связи с общественной моралью. По их мнению, именно единство религии и языка определяет целостность общества, защищает его от вредного вмешательства и сохраняет национальную идентичность. М.Ф.Ахундзаде считал, что мы должны учиться у Европы свободе мысли как опыту идей. Это также возможно благодаря развитию науки и философии. Людей порабощают ложные религиозные идеи. Мыслитель продемонстрировал живой пример свободы мысли и слова на высоком уровне в своих полемиках. Его взгляды на свободную прессу и критику совпадают
ЛИТЕРАТУРА
1. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, I c. Bakı: Elm, 1987, 320 s.
2. Qasımzadə F. M.F.Axundovun həyat və yaradıcılığı. Bakı: Azərnəşr, 1962.
3. Mehdizadə O.N. Mədəniyyət və insan haqları (kulturoloji analiz). Fəlsəfə dok. dis. Bakı: 2010.
4. Orucov Ə. XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın ictimai-siyasi və fəlsəfi fikir tarixində milli özünüdərk problemi. Fəlsəfə elm. nam. dis. Bakı: 2007.
5. Məmmədzadə H. Mirzə Fətəli Axundov və Şərq. Bakı: Elm, 1971, 368 s.
6. Axundov M.F. Seçilmiş fəlsəfi əsərləri. Bakı: Azərnəşr, 1982.
7. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, II c. Bakı: Elm, 1988, 388 s.
8. Şamıoğlu (Musayev) Ş. Mirzə Fətəli Axundzadə (dövrü, elmi biblioqrafiyası və müasirləşmə konsepsiyası). Bakı: “Elm və təhsil”, 2016, 184 s.
9. Qarayev Y. Realizm: sənət və həqiqət // Qarayev Y. Seçilmiş əsərləri, 5 cilddə, III cild. Bakı: Elm, 2015, s.5-370.
10. Qurbanov Ş. Cəmaləddin Əfqani və türk dünyası. Bakı: Azərnəşr, 1996, 220 s.
11. Əfqani C. Milli vəhdət fəlsəfəsi və dil birliyinin həqiqi mahiyyəti və türk dünyası. Bakı: Azərnəşr, 1998.
12. Ələkbərli F. Cəmaləddin Əfqaninin dünyagörüşü // “Dövlət və din”, 2018, №3(56), s. 106-114.
13. Kats S. Fəlsəfə və mistisizm arasındakı münasibət. Tərcümə: İlkin Əfəndiyev // “Quyu” jurnalı, birinci sayı, s.88-93.
14. Demokratiya: Gediləsi uzun bir yol (demokratiya və antidemokratiya antologiası, e.ə. 430 – b.e. 1998). Tərtib edən H.Hacızadə. Bakı: “Əbilov, Zeynalov və oğulları”, 2001, 445 s.
15. Axundzadə M.F. Əsərləri, 3 cilddə, I c. Bakı: Elm, 1987, 320 s.
JURNALIN SAYLARI
