ƏBU HAMİD ƏL-QƏZZALİNİN DİNİ MÜNASİBƏT VƏ DAVRANIŞLAR HAQQINDA DÜŞÜNCƏLƏRİ FONUNDA DİNDARLIQ TİPLƏRİ
Qüdrət Cəfərov | ceferov2601@gmail.com
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun “Dinin psixologiyası” ixtisası üzrə magistrantıCəmiyyət və din
XÜLASƏ
Dini münasibət və davranışlar mövzusunda Qərb ölkələrində müəyyən qədər tədqiqatlar aparılsa da, müsəlman ölkələrində bu sahədə aparılan araşdırmalar çox azdır. İslam mədəniyyətində bu mövzuda aparılmış hərtərəfli araşdırmalardan biri Əbu Hamid əl-Qəzzalinin düşüncələrindən qaynaqlanmışdır. İlhan Topuz tərəfindən XXI əsrdə bu düşüncələr əsasında daha geniş şəkildə dini inkişaf səviyyələrini ölçmə şkalası tərtib olunaraq, din psixologiyasında istifadə olunmaqdadır. Əbu Hamid əl-Qəzzaliyə görə, fərdlər dinin obyektiv strukturu daxilində ümumi olaraq üç qrupda tədqiq edilə bilər. Onun fikrincə, insanın dini münasibət və davranışlarını başa düşmək üçün onun təbiətini, yəni özünü, mahiyyətini bilmək çox əhəmiyyətlidir, çünki insanlar dini öz qabiliyyətləri, motivləri, qavrayış və maraqları ilə idrak edir, bu yolla dini münasibət və davranışlar formalaşdırırlar. Bu məsələ din psixologiyası çərçivəsində araşdırıldığından Əbu Hamid əl-Qəzzalinin psixoloji təsbit və təhlillərinə əsaslanılır.
ƏDƏBİYYAT
1. Mustafa Çağrıcı. Gazzali, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 1996, cild 13, səh.530-534.
2. İbrahim Çapak. Gazzali ve dikkat çektiği bazı meseleler // Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016, cild 2, sayı 1, səh.7-31.
3. Veysel Akkaya. Hidayet rehberi Gazali. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003, səh.173.
4. Abdurrahim Güzel. Ebu Hamid Muhammed el-Gazali // Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Dergisi, Kayseri, 1988, səh.19.
5. İlhan Topuz. Dindarlık tipolojilerini belirleme ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirlilik çalışması - Gazalinin anlayışına göre // Marife, 2011, səh.175-189.
6. Murat Çebi. Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tardenin sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme // İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2012, sayı 34, səh.18.
7. İlhan Topuz. Gazalide dini tutum ve davranışlar - Dini yaşam biçimleri // Marife, 2011, səh.157-177.
8. Ramazan Altıntaş. Mevlanada dindarlık tipolojileri // Eskiyeni Dergisi, İstanbul, 2008, sayı 10, səh.82-89.
9. Halil İbrahim Akkuş, Ramazan Uçar. Dindarlık tipolojileri bağlamında Türk toplumu // Toplum Bilimleri Dergisi, 2018, səh.115-139.
10. Cağfer Karadaş. Kurana göre inançsızlık // İslam Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 2004, sayı12, səh.150-152.
11. Kenan Sevinç. İnançsızlık psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2017, səh.390.
TYPES OF RELIGIOUSNESS WITHIN THE CONTEXT OF ABU HAMID ALGHAZALI’S REFLECTIONS ON RELIGIOUS RELATIONS AND BEHAVIOR
Gudrat Jafarov | ceferov2601@gmail.com
Azerbaijan Institute of Theology Graduate student in "Psychology of Religion"Society and religion
SUMMARY
Although some studies have been conducted in Western countries on religious attitudes and behaviors, there are very few studies conducted in this field in Muslim countries. One of the highprofile studies on this topic in Islamic culture was based on the thoughts of Abu Hamid al-Ghazali. The psychology of religion is being used through a scale for measuring levels of religious development widely based on these thoughts in the 21st century by Ilhan Topuz. According to Abu Hamid al-Ghazali, people can be studied in three groups within the objective structure of religion. He believed that in order to understand the people’s religious relations and behavior, it is very important to know their nature, that is, ourselves, our essence because people learn religion through their abilities, motives, perceptions, and interests, thus they form religious relations and behavior with this way. Due to this issue is investigated within the framework of the psychology of religion, it is based on the psychological findings and analyzes of Abu Hamid al-Ghazali.
REFERENCE LIST
1. Mustafa Çağrıcı. Gazzali, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 1996, cild 13, səh.530-534.
2. İbrahim Çapak. Gazzali ve dikkat çektiği bazı meseleler // Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016, cild 2, sayı 1, səh.7-31.
3. Veysel Akkaya. Hidayet rehberi Gazali. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003, səh.173.
4. Abdurrahim Güzel. Ebu Hamid Muhammed el-Gazali // Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Dergisi, Kayseri, 1988, səh.19.
5. İlhan Topuz. Dindarlık tipolojilerini belirleme ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirlilik çalışması - Gazalinin anlayışına göre // Marife, 2011, səh.175-189.
6. Murat Çebi. Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tardenin sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme // İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2012, sayı 34, səh.18.
7. İlhan Topuz. Gazalide dini tutum ve davranışlar - Dini yaşam biçimleri // Marife, 2011, səh.157-177.
8. Ramazan Altıntaş. Mevlanada dindarlık tipolojileri // Eskiyeni Dergisi, İstanbul, 2008, sayı 10, səh.82-89.
9. Halil İbrahim Akkuş, Ramazan Uçar. Dindarlık tipolojileri bağlamında Türk toplumu // Toplum Bilimleri Dergisi, 2018, səh.115-139.
10. Cağfer Karadaş. Kurana göre inançsızlık // İslam Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 2004, sayı12, səh.150-152.
11. Kenan Sevinç. İnançsızlık psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2017, səh.390.
ТИПЫ РЕЛИГИОЗНОСТИ В КОНТЕКСТЕ РАЗМЫШЛЕНИЙ АБУ ХАМИДА АЛЬ-ГАЗАЛИ О РЕЛИГИОЗНЫХ ОТНОШЕНИЯХ И ПОВЕДЕНИИ
Гудрат Джафаров | ceferov2601@gmail.com
Магистрант по специальности «Психология религии» в Азербайджанском институте теологииОбщество и религия
РЕЗЮМЕ
Прежде всего, следует отметить, что, несмотря на в западных странах были проведены некоторые исследования религиозных взглядов и поведения, в мусульманских странах очень мало исследований в этой области. Одно из громких исследований по этой теме в исламской культуре было основано на размышлениях Абу Хамида аль-Газали. Психология религии используется через шкалу измерения уровней религиозного развития, широко основанную на этих мыслях Ильхана Топуза в 21 веке. По мнению Абу Хамиду аль-Газали, людей можно изучать в трех группах в рамках объективной структуры религии. Он считал, что для понимания религиозных отношений и поведения человека очень важно знать его природу, то есть самого себя, свою сущность, поскольку люди познают религию через свои способности, мотивы, восприятие и интересы и таким образом формируют религиозные отношения и поведение. Поскольку этот вопрос исследуется в рамках психологии религии, он опирается на утверждениях и анализе Абу Хамида аль-Газали в области психологии.
ЛИТЕРАТУРА
1. Mustafa Çağrıcı. Gazzali, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 1996, cild 13, səh.530-534.
2. İbrahim Çapak. Gazzali ve dikkat çektiği bazı meseleler // Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016, cild 2, sayı 1, səh.7-31.
3. Veysel Akkaya. Hidayet rehberi Gazali. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003, səh.173.
4. Abdurrahim Güzel. Ebu Hamid Muhammed el-Gazali // Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Dergisi, Kayseri, 1988, səh.19.
5. İlhan Topuz. Dindarlık tipolojilerini belirleme ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirlilik çalışması - Gazalinin anlayışına göre // Marife, 2011, səh.175-189.
6. Murat Çebi. Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tardenin sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme // İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2012, sayı 34, səh.18.
7. İlhan Topuz. Gazalide dini tutum ve davranışlar - Dini yaşam biçimleri // Marife, 2011, səh.157-177.
8. Ramazan Altıntaş. Mevlanada dindarlık tipolojileri // Eskiyeni Dergisi, İstanbul, 2008, sayı 10, səh.82-89.
9. Halil İbrahim Akkuş, Ramazan Uçar. Dindarlık tipolojileri bağlamında Türk toplumu // Toplum Bilimleri Dergisi, 2018, səh.115-139.
10. Cağfer Karadaş. Kurana göre inançsızlık // İslam Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 2004, sayı12, səh.150-152.
11. Kenan Sevinç. İnançsızlık psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2017, səh.390.
JURNALIN SAYLARI
