ƏZİZTƏPƏNİN TORPAQ QƏBİRLƏRİ (Qazax rayonunun Qazaxbəyli kəndində 2019-cu ildə aparılmış arxeoloji xilasetmə işləri)
Şamil Nəcəfov | shamil_necefov@mail.ru
AMEA-nin Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, aparıcı elmi işçiDmitriy Kiriçenko | dmakirichenko@mail.ru
AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosentTarixə pəncərə
ƏDƏBİYYAT
1. Nəcəfov Ş.N. Gəncə-Qazax-Gürcüstan sərhədi avtomobil yolunun dörd zolağa genişləndirilməsi layihəsi ilə bağlı yeni yol oxu boyunca aparılmış arxeoloji kəşfiyyat işlərinin və yeni yol dəhlizindəki Əziztəpə (Eşşəktəpə) abidəsində aparılmış arxeoloji qazıntıların yekunlarına dair geniş elmi hesabat. AMEA, AEİ, YTSAT sektoru, 2019, 26 s.
2. Qazıyev S.M. Qazax və Ağstafa rayonlarındakı arxeoloji və tarixi abidələr haqqında (1957-ci il ) // AMM, IV cild, Bakı,1962, s.140-170.
3. Xəlilov С.Ə. Qazax rayonunun Qazaxbəyli kəndi yaxınlığındakı qədim qəbiristanlıq haqqında // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri, ictimai elmlər seriyası, № 2, 1958, s.29-40.
4. Гусейнова М.А. Керамика Восточного Закавказья эпохи поздней бронзы и раннего железа (XIV-IX вв. до н.э.). Баку: Элм, 1989, 126 с.
5. Müseyibli N.Ə., Nəcəfov Ş.N. Zəyəmçay nekropolu. Bakı: Elm və təhsil, 2019, 424 s.
6. Əsədov V.A., Ağayev Q.H. Tovuzçay nekropolu // Elmi axtarışlar, XIV toplu. Bakı: Səda, 2005, s.438-441.
7. Nəcəfov Ş.N., Hüseynov M.M. Bozalqanlı yaşayış yerinin arxeoloji tədqiqinin ilk yekunları // Azərbaycan arxeologiyası, 15 cild, № 1, 2012, s.92-101.
8. Nərimanov İ.H. 1960-cı ildə Sarıtəpədə arxeoloji qazıntılar // Tarix İnstitutunun Əsərləri, XVI cild. Bakı: 1963.
9. Najafov Sh.N. The new archaeological investigations in the territory of Gazakh region // Azerbaijan & Azerbaijanis.Baku, Nurlan, № 3-4 Vol. 107-108, 2010, s.72-79.
10. Наджафов Ш.Н. Некоторые проблемы и результаты исследований поселений эпохи бронзы на территории Гянджа-Казахского региона / «Актуальная археология: археологические открытия и современные методы исследования» (Тезисы научной конференции молодых ученых Санкт-Петербурга), РАН ИИМК, Санкт-Петербург 22-23 апреля 2013 г. СПБ, 2013, Изд-во РАН, с. 88-89.
11. Наджафов Ш.Н. Археологическое исследование древнего поселения Сарвантепе в 2009-2014 гг. / «Актуальная археология 4: комплексные исследования в археологии» (Тезисы межд. научной конференции молодых ученых), РАН ИИМК, СанктПетербург, 2-5 апреля 2018 г., Изд-во «Невская книжная типография», с. 275-278.
12. Nəcəfov Ş.N. Qazax və Ağstafa rayonları ərazisində qədim mədəniyyət izləri (20092011-ci illərdə Qazax və Ağstafa rayonları ərazisindəki tunc dövrü yaşayış yerlərində aparılmış arxeoloji qazıntıların nəticələri əsasında) // Geostrategiya (aylıq ictimai-siyasi, elmi-populyar jurnal), № 02 (08) mart-aprel 2012, Azərbaycan, s.70-74.
13. Nəcəfov Ş.N. Tunc dövründə sosial-iqtisadi inkişaf və əhali məskunlaşması problemi (Gəncə-Qazax bölgəsi abidələri üzrə etnoarxeoloji tədqiqat) // Azərbaycan arxeologiyası, cild 22, № 1, 2019, Xəzər Universiteti, s.69-77.
14. Джафарова Д.Г. Исследование оружия Карабахской группы Ходжалы-Кедабекской культуры // Azərbaycan arxeologiyası, № 1-2, 2008, Xəzər Universiteti, s.40-54.
15. Джафаров Г.Ф. Курган эпохи поздней бронзы в близи Сарычобана // РА, 1991, № 9, с. 84-97.
16. Ökse A.T., Görmüş A., İnal N. İlisu barajı – Salattepe 2005 yılı kurtarma kazısı // T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. 28 Kazı sonuçları toplantısı I cild, 29 mayıs-2 haziran 2006, Yayın No: 121-1, Ankara, 2007, s.5164.
17. Cəfərov H.F. Azərbaycan e.ə. IV minilliyin axırı-I minilliyin əvvəllərində (Qarabağın Qarqarçay və Tərtərçay hövzələrinin materialları əsasında). Bakı: Elm, 2000, 187 s.
18. Данялов Я.М. О грунтовых могилах Товузчайского некрополя / Международная научная конференция / «Археология, этнология, фолклористика Кавказа». Мат. конф. Баку, Нурлар, 2005, с. 88-89.
S.Najafov, D.Kirichenko THE GROUND BURIALS OF AZIZTEPE (Rescue archaeological works near Kazakhbeily village of Kazakh district in 2019 year)
Shamil Najafov | shamil_necefov@mail.ru
Institute of Archaeology, Ethnography and Anthropology of ANAS, PhD in history, Associate Professor, Leading ResearcherD.Kirichenko | dmakirichenko@mail.ru
AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosentWindow into History
SUMMARY
Before the construction work carried out in connection with the project to expand the Ganja-Kazakh-Red Bridge trunk road and during these works, archaeological studies were carried out in the corridor of the road. The Aziztepe necropolis was discovered on the corridor of a new highway. Archaeological excavations at the necropolis were carried out in May 2019. The necropolis is located near the village of Kazakhbeily of the Kazakh region, on a small hill, at an altitude of 354 m above sea level. In a short time, a hill was surveyed and 5 graves were excavated in four squares. The graves were unpaved. The skeletons were in a crouched position, on the right or left side. Grave equipment consisted of peculiar clay vessels, metal objects, carnelian beads and other things. Among the equipment from soil graves there were especially many clay vessels of various types made on a potter’s wheel; clay color is gray, firing is good. The ceramics from this cemetery form a special group in their form. The ornament here consists of convex stucco buttons, pressed points and embossed ridges. Ceramics from soil graves are similar in type to those of the surrounding areas. Similar monuments on the territory of Azerbaijan and Georgia date back to the end of the second millennium BC. Other findings include iron daggers, bronze arrowheads, carnelian beads, bronze needles, etc. Based on the discovered research materials, the Aziztepe necropolis should be attributed to approximately the X-VII centuries BC
REFERENCE LIST
1. Nəcəfov Ş.N. Gəncə-Qazax-Gürcüstan sərhədi avtomobil yolunun dörd zolağa genişləndirilməsi layihəsi ilə bağlı yeni yol oxu boyunca aparılmış arxeoloji kəşfiyyat işlərinin və yeni yol dəhlizindəki Əziztəpə (Eşşəktəpə) abidəsində aparılmış arxeoloji qazıntıların yekunlarına dair geniş elmi hesabat. AMEA, AEİ, YTSAT sektoru, 2019, 26 s.
2. Qazıyev S.M. Qazax və Ağstafa rayonlarındakı arxeoloji və tarixi abidələr haqqında (1957-ci il ) // AMM, IV cild, Bakı,1962, s.140-170.
3. Xəlilov С.Ə. Qazax rayonunun Qazaxbəyli kəndi yaxınlığındakı qədim qəbiristanlıq haqqında // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri, ictimai elmlər seriyası, № 2, 1958, s.29-40.
4. Гусейнова М.А. Керамика Восточного Закавказья эпохи поздней бронзы и раннего железа (XIV-IX вв. до н.э.). Баку: Элм, 1989, 126 с.
5. Müseyibli N.Ə., Nəcəfov Ş.N. Zəyəmçay nekropolu. Bakı: Elm və təhsil, 2019, 424 s.
6. Əsədov V.A., Ağayev Q.H. Tovuzçay nekropolu // Elmi axtarışlar, XIV toplu. Bakı: Səda, 2005, s.438-441.
7. Nəcəfov Ş.N., Hüseynov M.M. Bozalqanlı yaşayış yerinin arxeoloji tədqiqinin ilk yekunları // Azərbaycan arxeologiyası, 15 cild, № 1, 2012, s.92-101.
8. Nərimanov İ.H. 1960-cı ildə Sarıtəpədə arxeoloji qazıntılar // Tarix İnstitutunun Əsərləri, XVI cild. Bakı: 1963.
9. Najafov Sh.N. The new archaeological investigations in the territory of Gazakh region // Azerbaijan & Azerbaijanis.Baku, Nurlan, № 3-4 Vol. 107-108, 2010, s.72-79.
10. Наджафов Ш.Н. Некоторые проблемы и результаты исследований поселений эпохи бронзы на территории Гянджа-Казахского региона / «Актуальная археология: археологические открытия и современные методы исследования» (Тезисы научной конференции молодых ученых Санкт-Петербурга), РАН ИИМК, Санкт-Петербург 22-23 апреля 2013 г. СПБ, 2013, Изд-во РАН, с. 88-89.
11. Наджафов Ш.Н. Археологическое исследование древнего поселения Сарвантепе в 2009-2014 гг. / «Актуальная археология 4: комплексные исследования в археологии» (Тезисы межд. научной конференции молодых ученых), РАН ИИМК, СанктПетербург, 2-5 апреля 2018 г., Изд-во «Невская книжная типография», с. 275-278.
12. Nəcəfov Ş.N. Qazax və Ağstafa rayonları ərazisində qədim mədəniyyət izləri (20092011-ci illərdə Qazax və Ağstafa rayonları ərazisindəki tunc dövrü yaşayış yerlərində aparılmış arxeoloji qazıntıların nəticələri əsasında) // Geostrategiya (aylıq ictimai-siyasi, elmi-populyar jurnal), № 02 (08) mart-aprel 2012, Azərbaycan, s.70-74.
13. Nəcəfov Ş.N. Tunc dövründə sosial-iqtisadi inkişaf və əhali məskunlaşması problemi (Gəncə-Qazax bölgəsi abidələri üzrə etnoarxeoloji tədqiqat) // Azərbaycan arxeologiyası, cild 22, № 1, 2019, Xəzər Universiteti, s.69-77.
14. Джафарова Д.Г. Исследование оружия Карабахской группы Ходжалы-Кедабекской культуры // Azərbaycan arxeologiyası, № 1-2, 2008, Xəzər Universiteti, s.40-54.
15. Джафаров Г.Ф. Курган эпохи поздней бронзы в близи Сарычобана // РА, 1991, № 9, с. 84-97.
16. Ökse A.T., Görmüş A., İnal N. İlisu barajı – Salattepe 2005 yılı kurtarma kazısı // T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. 28 Kazı sonuçları toplantısı I cild, 29 mayıs-2 haziran 2006, Yayın No: 121-1, Ankara, 2007, s.5164.
17. Cəfərov H.F. Azərbaycan e.ə. IV minilliyin axırı-I minilliyin əvvəllərində (Qarabağın Qarqarçay və Tərtərçay hövzələrinin materialları əsasında). Bakı: Elm, 2000, 187 s.
18. Данялов Я.М. О грунтовых могилах Товузчайского некрополя / Международная научная конференция / «Археология, этнология, фолклористика Кавказа». Мат. конф. Баку, Нурлар, 2005, с. 88-89.
ГРУНТОВЫЕ ПОГРЕБЕНИЯ АЗИЗТЕПЕ (спасательные археологические работы близ села Казахбейли Казахского района в 2019 г.)
Шамиль Наджафов | shamil_necefov@mail.ru
Институт археологии, этнографии и антропологии НАНА, доктор философских наук, доцент, ведущий научный сотрудникД.Кириченко | dmakirichenko@mail.ru
AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosentОкно в историю
РЕЗЮМЕ
Перед строительными работами, проводившимися в связи с проектом по расширению магистральной дороги Гянджа-Казах-Красный мост и в ходе этих работ в коридоре дороги были проведены археологические исследования. Некрополь Азизтепе обнаружен на коридоре новой магистральной дороги. Археологические раскопки на некрополе проводились в мае 2019 г. Некрополь расположен близ села Казахбейли Казахского района, на небольшом холме, на высоте 354 м над уровнем моря. За короткий срок был обследован холм и раскопано в четырех квадратах 5 могил. Могилы были грунтовыми. Скелеты находились в скорченном положении, на правом или левом боку. Могильный инвентарь состоял из своеобразных глиняных сосудов, металлических предметов, сердоликовых бус и других вещей. Среди инвентаря из грунтовых могил особенно было много глиняных сосудов различных типов, сделанных на гончарном круге; цвет глины серый, обжиг хороший. Керамика из этого могильника по своей форме составляет особую группу. Орнамент здесь состоит из выпуклых лепных пуговок, вдавленных точек и рельефных валиков. По своему типу керамика из грунтовых могил аналогична керамике близлежащих областей. Аналогичные памятники на территории Азербайджана и Грузии датируются, начиная с конца II тысячелетия до н.э. Из других находок следует отметить железные кинжалы, бронзовые наконечники стрел, сердоликовые бусы, бронзовые иголки и т.д. Основываясь на обнаруженных материалах исследований некрополь Азизтепе следует отнести примерно к X-VII вв. до н.э
ЛИТЕРАТУРА
1. Nəcəfov Ş.N. Gəncə-Qazax-Gürcüstan sərhədi avtomobil yolunun dörd zolağa genişləndirilməsi layihəsi ilə bağlı yeni yol oxu boyunca aparılmış arxeoloji kəşfiyyat işlərinin və yeni yol dəhlizindəki Əziztəpə (Eşşəktəpə) abidəsində aparılmış arxeoloji qazıntıların yekunlarına dair geniş elmi hesabat. AMEA, AEİ, YTSAT sektoru, 2019, 26 s.
2. Qazıyev S.M. Qazax və Ağstafa rayonlarındakı arxeoloji və tarixi abidələr haqqında (1957-ci il ) // AMM, IV cild, Bakı,1962, s.140-170.
3. Xəlilov С.Ə. Qazax rayonunun Qazaxbəyli kəndi yaxınlığındakı qədim qəbiristanlıq haqqında // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri, ictimai elmlər seriyası, № 2, 1958, s.29-40.
4. Гусейнова М.А. Керамика Восточного Закавказья эпохи поздней бронзы и раннего железа (XIV-IX вв. до н.э.). Баку: Элм, 1989, 126 с.
5. Müseyibli N.Ə., Nəcəfov Ş.N. Zəyəmçay nekropolu. Bakı: Elm və təhsil, 2019, 424 s.
6. Əsədov V.A., Ağayev Q.H. Tovuzçay nekropolu // Elmi axtarışlar, XIV toplu. Bakı: Səda, 2005, s.438-441.
7. Nəcəfov Ş.N., Hüseynov M.M. Bozalqanlı yaşayış yerinin arxeoloji tədqiqinin ilk yekunları // Azərbaycan arxeologiyası, 15 cild, № 1, 2012, s.92-101.
8. Nərimanov İ.H. 1960-cı ildə Sarıtəpədə arxeoloji qazıntılar // Tarix İnstitutunun Əsərləri, XVI cild. Bakı: 1963.
9. Najafov Sh.N. The new archaeological investigations in the territory of Gazakh region // Azerbaijan & Azerbaijanis.Baku, Nurlan, № 3-4 Vol. 107-108, 2010, s.72-79.
10. Наджафов Ш.Н. Некоторые проблемы и результаты исследований поселений эпохи бронзы на территории Гянджа-Казахского региона / «Актуальная археология: археологические открытия и современные методы исследования» (Тезисы научной конференции молодых ученых Санкт-Петербурга), РАН ИИМК, Санкт-Петербург 22-23 апреля 2013 г. СПБ, 2013, Изд-во РАН, с. 88-89.
11. Наджафов Ш.Н. Археологическое исследование древнего поселения Сарвантепе в 2009-2014 гг. / «Актуальная археология 4: комплексные исследования в археологии» (Тезисы межд. научной конференции молодых ученых), РАН ИИМК, СанктПетербург, 2-5 апреля 2018 г., Изд-во «Невская книжная типография», с. 275-278.
12. Nəcəfov Ş.N. Qazax və Ağstafa rayonları ərazisində qədim mədəniyyət izləri (20092011-ci illərdə Qazax və Ağstafa rayonları ərazisindəki tunc dövrü yaşayış yerlərində aparılmış arxeoloji qazıntıların nəticələri əsasında) // Geostrategiya (aylıq ictimai-siyasi, elmi-populyar jurnal), № 02 (08) mart-aprel 2012, Azərbaycan, s.70-74.
13. Nəcəfov Ş.N. Tunc dövründə sosial-iqtisadi inkişaf və əhali məskunlaşması problemi (Gəncə-Qazax bölgəsi abidələri üzrə etnoarxeoloji tədqiqat) // Azərbaycan arxeologiyası, cild 22, № 1, 2019, Xəzər Universiteti, s.69-77.
14. Джафарова Д.Г. Исследование оружия Карабахской группы Ходжалы-Кедабекской культуры // Azərbaycan arxeologiyası, № 1-2, 2008, Xəzər Universiteti, s.40-54.
15. Джафаров Г.Ф. Курган эпохи поздней бронзы в близи Сарычобана // РА, 1991, № 9, с. 84-97.
16. Ökse A.T., Görmüş A., İnal N. İlisu barajı – Salattepe 2005 yılı kurtarma kazısı // T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. 28 Kazı sonuçları toplantısı I cild, 29 mayıs-2 haziran 2006, Yayın No: 121-1, Ankara, 2007, s.5164.
17. Cəfərov H.F. Azərbaycan e.ə. IV minilliyin axırı-I minilliyin əvvəllərində (Qarabağın Qarqarçay və Tərtərçay hövzələrinin materialları əsasında). Bakı: Elm, 2000, 187 s.
18. Данялов Я.М. О грунтовых могилах Товузчайского некрополя / Международная научная конференция / «Археология, этнология, фолклористика Кавказа». Мат. конф. Баку, Нурлар, 2005, с. 88-89.
JURNALIN SAYLARI
