ROLE OF THE RELIGIOUS FACTOR IN TRIBAL RELATIONSHIPS IN THE ANCIENT AZERBAIJAN

Official corner Jurnalın sayları About the Journal Redaksiya heyəti Information for Authors Müəlliflər

AZ EN RU

The Supreme Attestation Commission under the President of the Republic of Azerbaijan has set a number of requirements for periodicals recommended for publication of the main results of dissertations. We kindly ask authors to take these requirements into account when submitting articles.

1. The journal publishes scientific articles that have not been submitted to other publications, are the results of new research and correspond to the profile of the journal. Along with the article, the author must provide a scientific opinion on the appropriateness of its publication.

2. Articles should be sent in electronic format to redaksiya@scwra.gov.az in Azerbaijani, Russian and Turkish languages. The texts of the articles should be typed in Times New Roman - 12 font with 1 interval, with a distance of 2 cm from the top and bottom, 3 cm from the left, and 1.5 cm from the right.

3. The summary should be given in 3 languages, provided that the language in which the article is written is also included. It is recommended that the length of the articles be 10-12 pages, and the summaries be 5-8 lines. Abstracts should indicate the purpose of writing the article, methodology, and scientific innovation. Abstracts of the article in different languages should be identical to each other and should correspond to the content of the article. Abstracts should be strictly edited from a scientific and grammatical point of view. Each abstract should include the title of the article and the name of the author or authors.

4. Each article should include UOT indexes or PACS type codes and keywords. Keywords must be provided in three languages.

5. The article should indicate author’s workplace (s), the address of the enterprise (s), the author's position, academic degree and e-mail address.

6. At the end of the article, in accordance with the nature of the field of science and the article, the scientific conclusion reached by the author, the scientific novelty of the work, the importance of application, economic efficiency and etc. should be given clearly.

7. References should be made to scientific sources on the subject. The list of references at the end of the article should be numbered in the order in which the references are found in the text and marked as [1, p.119]. If the same literature is referred to elsewhere in the text, then the literature referred to must be indicated by the previous number.

8. Information about each reference in the bibliography should be complete and accurate. Bibliographic description of the cited source should be given depending on its type (monograph, textbook, scientific article, etc.). When referring to the same articles, thesis of symposium, conferences and other prestigious scientific events, the title of the article, report or thesis should be indicated. When giving a bibliographic description of the cited source, the requirements 10.2-10.4.6 of the "Used literature" section of the current instruction of the Supreme Attestation Commission under the President of the Republic of Azerbaijan on "Rules for compiling dissertations" should be taken into account.

9. Scientific articles, monographs and other reliable sources of the last 5-10 years should be preferred in the list of literature at the end of the article.

10. After checking with anti-plagiarism software and confidential opinion of the reviewers, the articles are submitted for publication by the field editor or one of the expert members of the editorial board.

It should be noted that "State and Religion" journal is presented in electronic format 3 times a year. Work on each article consists of several stages. The peer review process takes 2 months.

Articles that do not meet the above conditions will not be accepted by the editorial board.

QƏDİM DÖVRDƏ AZƏRBAYCANDAKI QƏBİLƏ-TAYFA MÜNASİBƏTLƏRİNDƏ DİN AMİLİNİN ROLU

Ceyhun Məmmədov | ceyhunmv@gmail.com

AMEA-nın Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun dissertantı

Cəmiyyət və din

UOT 94(479.24)

XÜLASƏ

Məqalədə ibtidai-icma quruluşu dövründə Azərbaycanda meydana gələn inanclar, qəbilə-tayfa münasibətlərində din amilinin rolu araşdırılır. Burada qeyd olunur ki, qədim dövrlərdə azərbaycanlılar özlərini qəbiləsindən, tayfasından, nəslindən kənar hesab etməyərək, onun ayrılmaz tərkib hissəsi kimi çıxış edirdi. Əski inanclar tayfaların birləşməsində və idarə olunmasında, real vəzifələrin yerinə yetirilməsində mühüm rol oynayırdı. Azərbaycanlıların ibtidai şüurunun bir çox forması - totemizm, fetişizm, animizim, magiya, mifologiya və digər dinlər geniş yayılmışdır. Bizim eradan əvvəl VI əsrdə Azərbaycan ərazilərində massagetlər yaşayırdılar. Eradan əvvəl II-I minillikdə isə türklər mövcud idi. Türk xalqlarının hələ eramızdan əvvəl dövlət qurumları və zəngin mədəniyyəti, güclü adətənənəsi (törəsi), təkallahlı dini dünyagörüşü mövcud olmuşdur. Qədim türk imperatorluqlarının əsasını təktanrıçılıq, monoteist inanc sistemi təşkil etmişdir. Türklərdə Tanrı kultu eramızdan əvvəl V-III əsrlərdə yaranmışdır. Tanrını vahid hesab edən türklər təbii, fövqəltəbii gücləri Tanrıya aid edirdilər. Türklərin dinində ruhun saflığı əsas yer tuturdu. Göy Tanrı məbədində ibadət edən türklər burada ruhlarını təmizləyir, Allahla ünsiyyətə girirdilər. Qədim türklərdə qəbilə-tayfa münasibətlərində şamanizm də əsas rol oynamışdır. Ruha inamı ifadə edən şamanizmdə şamanlar ruhlarla əlaqə yaradan vasitəçi hesab olunurdular.

AÇAR SÖZLƏR

qəbilə-tayfa münasibətləri din amili qədim azərbaycanlılar əski inanclar türk adət-ənənəsi (törəsi) təkallahlıq çoxallahlılq tanrıçılıq

ƏDƏBİYYAT

1. Анисимов А.Ф. Этапы развития первобытной религии. Москва-Ленинград: Наука, 1967, 164 с. 2. Гегель. Философия религии. В 2-х томах. т.1. Москва: Мысль, 1975, 573 с. 3. Лукач Й. Пути богов: К типологии религии, предшествовавших христианству. Перевод с венгерского. Москва: Политиздат, 1984, 248 с. 4. Mustаfа Fаzil. Türklərin din аnlаyışı: İslаmdаn öncəki dini dünyаgörüşlərlə fəlsəfi еlmi müqаyisə / https://qafqazinfo.az/news/detail/turklerin-dini-menseyi-haqqinda-fazil-mustafa-16235 / 20.04.2012 5. Qumilyov L.N. Qədim türklər. Tərcümə edənlər: V.Quliyev, V.Həbiboğlu. Redaktoru: E.Əlibəyzadə. Bakı: Gənclik,1993, 536 s. 6. Seyidov M. Qam-şaman və onun qaynaqlarına ümumi baxış. Bakı: Gənclik, 1994, 232 s. 7. Шахнович М. Антропология религии // Религиоведение / пoд. ред. М.М.Шахновичa. Санкт Петербург: Питер, 2006, с. 363-383. 8. Потапов Л.П. Умай-божество древних тюрков в свете этнографических данных // Тюркологический сборник, 1972. Москва: Наука, 1973, c. 265-286. 9. Həbiboğlu V. Qu quşunun son nəğməsi. M.Seyidovun “Qam-şaman və onun qaynaqlarına ümumi baxış” kitabına ön söz. Bakı: Gənclik, 1994, s.3-14. 10. Həbibbəyli Ə. Sivilizasiyaların kəsişməsində türk dünyası. Bakı: Elm və təhsil, 2011, 264 s. 11. Cəfərov N.Tütk dünyasının multikulturalizmi // Təfəkkür №2 (11), 2016, s. 8-13. 12. Göyalp Z. Türkçülüyün əsasları. Bakı: Maarif, 1991, 176 s. 13. “Qədim türk törələri: ənənəvi хаlq qаnunlаrı hаqqındа” / Аzərbаycаndа Miqrаnt və Məcburi Köçkünlərin Hüquqlаrının Müdаfiəsi İctimаi Birliyi / аzərbаycаnprо.indех.аz/fаstrаns/1264 n 601.12.09.2015 14. Göyаlp Z. Türk törеlеri. İstаnbul: 1976, 402 s. 15. Bünyadov Z.M. Dinlər, təriqətlər, məzhəblər. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 336 s. 16. Ağasıoğlu F. Azərbaycan türklərinin islamaqədər tarixi. III Bilik: Azər-baycanda qurulan qədim dövlətlər. Bakı: Ağrıdağ, 2014, 511 s. 17. Cəfərov N. Azərbaycanşünaslığın əsasları. Bakı: Pedaqogika, 2005, 256 s. 18. Ələkbərli F. Turan sivilizasiyasına giriş: Turan məfkurəsi və tanrıçılıq. Bakı: Xan, 2017, 512 s. 19. Heyət C. Türklərin tarix və mədəniyyətinə bir baxış. Bakı: Azərnəşr, 1993, 176 s. 20. Şükürov A. Mifologiya. IV kitab / Qədim türk mifologiyası. Bakı: Elm. 1996, 164 s. 21. Həbiboğlu V. “Qədim türklər” üzərində düşüncələr // Qumilyev L.N. Qədim türklər. Bakı: Gənclik, 1993, s.3-10.

ROLE OF THE RELIGIOUS FACTOR IN TRIBAL RELATIONSHIPS IN THE ANCIENT AZERBAIJAN

Ceyhun Məmmədov | ceyhunmv@gmail.com

AMEA-nın Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun dissertantı

Society and religion

UOT 94(479.24)

SUMMARY

This article is concerned with the beliefs existing in the ancient Azerbaijan within the primitive communal system, as well as the role of the religious factor in tribal relationships. It is emphasized that Azerbaijanis did not consider themselves outside their family and tribe in the old days. Long story short, ancient beliefs played an essential role in unifying and governing tribes, as well as performing actual tasks. Different types of primaeval consciousness of ancient Azerbaijanis got widespread in the old days, including totemism, fetishism, animism, magic, mythology, and religions. In the 6th century BCE, the Massagetae were residing on the territory of ancient Azerbaijan. And the Turkic peoples were here in the 2-1 millennium BCE. Even before the Common Era, the Turkic peoples had state institutions and a rich culture, strong traditions and a monotheistic religious belief. Monotheistic system of beliefs created the basis of the ancient Turkic empires. The cult of Tengri among the Turks entered the picture in the 5th-3rd century BCE. The ancient Turks, who believed in one God, credited him with nature-based and supernatural powers. The purity of the soul took a primary place in their religion. They ‘communicated’ with Tengri, worshipping him in the temple, and cleansed their souls there. Shamanism, based on the belief in spirits, also played an essential role in the tribal relations of the ancient Turks. In accordance with its teachings, shamans are intermediaries contacting with spirits.

KEYWORDS

tribal relationships religious factor ancient Azerbaijanis ancient beliefs Turkic traditions monotheism polytheism Tengrianism

REFERENCE LIST

РОЛЬ РЕЛИГИОЗНОГО ФАКТОРА В РОДОПЛЕМЕННЫХ ОТНОШЕНИЯХ В ДРЕВНЕМ АЗЕРБАЙДЖАНЕ

Ceyhun Məmmədov | ceyhunmv@gmail.com

AMEA-nın Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun dissertantı

Общество и религия

UOT 94(479.24)

РЕЗЮМЕ

Статья посвящена рассмотрению верований, сложившихся на территории древнего Азербайджана в первобытнообщинном строе, а также роли религиозного фактора в родоплеменных отношениях. Отмечается, что в старину азербайджанцы не видели себя вне своего рода и племени, рассматривали себя исключительно как их неотъемлемую часть. Словом, древние верования играли важную роль в объединении и управлении племенами, а также в выполнении фактических задач. Множество форм первобытного сознания древних азербайджанцев получило распространение в былые времена, среди них были тотемизм, фетишизм, анимизм, магия, мифология и религии. В VI веке до нашей эры на территории древнего Азербайджана жили массагеты. А во II-I тысячелетии до нашей эры присутствовали тюрки. У тюркских народов еще до нашей эры существовали государственные институты и богатая культура, сильные традиции и монотеистическое религиозное мировоззрение. Основу древнетюркских империй составляла монотеистическая система верований. Культ Тенгри у тюрков возник в V-III веках до нашей эры. Древние тюрки, считавшие Тенгри единым богом, приписывали ему природные, сверхъестественные силы. В религии тюрок первостепенное место занимала чистота души. Древние тюрки вступали в общение с Тенгри, поклоняясь ему в его храме, и очищали здесь свои души. Также ключевую роль в родоплеменных отношениях древних тюрок играл шаманизм, в основании которого лежит вера в духов. Согласно ему шаманы являются посредниками, устанавливающими связь с духами.

КЛЮЧЕВЫЕ СЛОВА

родоплеменные отношения религиозный фактор древние азербайджанцы древние верования тюркские традиции монотеизм многобожие тенгрианство

ЛИТЕРАТУРА

Şərh yazmaq üçün giriş etməlisiniz

JURNALIN SAYLARI

QƏDİM DÖVRDƏ AZƏRBAYCANDAKI QƏBİLƏ-TAYFA MÜNASİBƏTLƏRİNDƏ DİN AMİLİNİN ROLU

Cəmiyyət və din

UOT 94(479.24)

XÜLASƏ

AÇAR SÖZLƏR

ƏDƏBİYYAT

ROLE OF THE RELIGIOUS FACTOR IN TRIBAL RELATIONSHIPS IN THE ANCIENT AZERBAIJAN

Society and religion

UOT 94(479.24)

SUMMARY

KEYWORDS

REFERENCE LIST

РОЛЬ РЕЛИГИОЗНОГО ФАКТОРА В РОДОПЛЕМЕННЫХ ОТНОШЕНИЯХ В ДРЕВНЕМ АЗЕРБАЙДЖАНЕ

Общество и религия

UOT 94(479.24)

РЕЗЮМЕ

КЛЮЧЕВЫЕ СЛОВА

ЛИТЕРАТУРА

JURNALIN SAYLARI

Useful links