ABBAS SƏHHƏTİN SOSİAL-SİYASİ VƏ FƏLSƏFİ-ƏXLAQİ GÖRÜŞLƏRİ
Faiq Ələkbərli | faikalekperov@mail.ru
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun Azərbaycan fəlsəfə tarixi şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,Şəxsiyyətlər
XÜLASƏ
Məqalədə azərbaycanlı mütəfəkkir Abbas Səhhətin sosial-siyasi, fəlsəfi, etik və estetik düşüncələrindən bəhs olunur. Bildirilir ki, Səhhət sosial-siyasi görüşləri çərçivəsində müsəlman xalqlarını, o cümlədən azərbaycanlıları maariflənməyə çağırmış, çıxış yolunu dini elmlərlə yanaşı, dünyəvi elmləri də öyrənməkdə görmüşdür. Mütəfəkkirə görə, müsəlman xalqları, o cümlədən azərbaycanlılar Qərb xalqları kimi qəflətdən oyanıb “yeniləşmə gülşəni”ndə yer tutmaq istəyirsə, ixtilafa, təfriqəyə son qoymalı, elm yolu ilə millətin ehtiyaclarına vaqif olub həllinə çalışmalıdır. Məqalədə göstərilir ki, Səhhətin fəlsəfəyə aid fikirləri Mahmud Mahmudbəyovla birlikdə müəllifləri olduqları “Yeni məktəb” kitabında daha çox öz əksini tapmışdır. Onun fəlsəfi görüşlərində təbiət və göy cismilərinin dərki mühüm yer tutmuşdur. Ümumiyyətlə, Səhhət fəlsəfi düşüncələrində bir tərəfdən səmavi dinlərin irəli sürdüyü ontoloji və qnoseoloji məsələlərlə razılaşsa da, digər tərəfdən müəyyən şübhələrinə cavab axtarıb tapmağa çalşmışdır. Hər halda, Səhhətin dünyagörüşündə varlıq məsələsinə baxış, əsasən, idealist xarakter daşımaqla yanaşı, materializmin bəzi ünsürlərinə rast gəlmək də mümkündür
ƏDƏBİYYAT
1. Səhhət Abbas. Seçilmiş əsərləri. Bakı: “Lider nəşriyyatı”, 2005.
2. Ələkbərli F.Q. Azərbaycan-türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi (XIX-XX əsrlər). II hissə. Bakı: “Elm və təhsil”, 2020.
3. Məmmədov M. Azərbaycan ədəbi tənqidi. Müntəxabat. Bakı: “Tural-Ə” NPM, 2002.
4. Səhhət A., Mahmudbəyov M. Yeni məktəb. Bakı: 1919.
5. Rüstəmov İzzət. Azərbaycanda təbii-elmi biliyin inkişafının fəlsəfi problemləri (XIX əsr-XX əsrin əvvəli). Bakı: “Diplomat”, 2001.
6. Ağayev M. Abbas Səhhət (Fəlsəfi və sosial-siyasi görüşləri). Bakı: “Elm və təhsil”, 2010.
SOCIO-POLITICAL AND PHILOSOPHICAL-MORAL VIEWS OF ABBAS SAHHAT
Faig Alakbarli | faikalekperov@mail.ru
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun Azərbaycan fəlsəfə tarixi şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,Personalities
SUMMARY
The article deals with the socio-political, philosophical, ethical and aesthetic thoughts of the Azerbaijani thinker Abbas Sahhat. Within the framework of socio-political meetings, Sahhat called on Muslim peoples, including Azerbaijanis, to enlightenment, and found a way out in the study of secular sciences, as well as religious sciences. According to the thinker, if Muslim peoples, including Azerbaijanis, suddenly wake up and want to take part in the “struggle for renewal”, they must put an end to discord and divisions, and through science, realize the needs of the nation. Sahhat’s philosophical views are mostly reflected in the book “The New School”, written in collaboration with Mahmud Mahmudbayov. His understanding of nature and celestial bodies played an important role in his philosophical views. In general, in his philosophical reflections, Sahhat, on the one hand, agreed with the ontological and epistemological questions put forward by heavenly religions, but, on the other hand, tried to find answers to certain doubts. In any case, in the worldview of Sahhat, the question of existence is basically idealistic, but elements of materialism can also be found
REFERENCE LIST
1. Səhhət Abbas. Seçilmiş əsərləri. Bakı: “Lider nəşriyyatı”, 2005.
2. Ələkbərli F.Q. Azərbaycan-türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi (XIX-XX əsrlər). II hissə. Bakı: “Elm və təhsil”, 2020.
3. Məmmədov M. Azərbaycan ədəbi tənqidi. Müntəxabat. Bakı: “Tural-Ə” NPM, 2002.
4. Səhhət A., Mahmudbəyov M. Yeni məktəb. Bakı: 1919.
5. Rüstəmov İzzət. Azərbaycanda təbii-elmi biliyin inkişafının fəlsəfi problemləri (XIX əsr-XX əsrin əvvəli). Bakı: “Diplomat”, 2001.
6. Ağayev M. Abbas Səhhət (Fəlsəfi və sosial-siyasi görüşləri). Bakı: “Elm və təhsil”, 2010.
СОЦИАЛЬНО-ПОЛИТИЧЕСКИЕ И ФИЛОСОФСКО-НРАВСТВЕННЫЕ ВЗГЛЯДЫ АББАСА САХХАТА
Фаик Алекберлы | faikalekperov@mail.ru
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun Azərbaycan fəlsəfə tarixi şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,Личности
РЕЗЮМЕ
В статье рассматриваются общественно-политические, философские, этикоэстетические мысли азербайджанского мыслителя Аббаса Саххата. В рамках общественнополитических взглядов Саххат призвал мусульманские народы, в том числе и азербайджанцев, к просвещению, и нашел выход в изучении светских наук, а также наук религиозных. По мнению мыслителя, если мусульманские народы, в том числе и азербайджанцы, вдруг проснутся и захотят принять участие в «борьбе за обновление», они должны положить конец раздорам и разделениям, и через науку осознать потребности нации. Философские взгляды Саххата в наибольшей степени отражены в книге «Новая школа», написанной в соавторстве с Махмудом Махмудбековым. Его понимание природы и небесных тел играло важную роль в его философских взглядах. В целом в своих философских размышлениях Саххат, с одной стороны, соглашался с онтологическими и гносеологическими вопросами, выдвигаемыми небесными религиями, но, с другой стороны, пытался найти ответы на определенные сомнения. Во всяком случае, в мировоззрении Саххата вопрос о существовании в основном идеалистичен, но можно встретить и элементы материализма
ЛИТЕРАТУРА
1. Səhhət Abbas. Seçilmiş əsərləri. Bakı: “Lider nəşriyyatı”, 2005.
2. Ələkbərli F.Q. Azərbaycan-türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi (XIX-XX əsrlər). II hissə. Bakı: “Elm və təhsil”, 2020.
3. Məmmədov M. Azərbaycan ədəbi tənqidi. Müntəxabat. Bakı: “Tural-Ə” NPM, 2002.
4. Səhhət A., Mahmudbəyov M. Yeni məktəb. Bakı: 1919.
5. Rüstəmov İzzət. Azərbaycanda təbii-elmi biliyin inkişafının fəlsəfi problemləri (XIX əsr-XX əsrin əvvəli). Bakı: “Diplomat”, 2001.
6. Ağayev M. Abbas Səhhət (Fəlsəfi və sosial-siyasi görüşləri). Bakı: “Elm və təhsil”, 2010.
JURNALIN SAYLARI
