II SEYİDLƏR YAŞAYIŞ YERİNDƏ ARXEOLOJİ TƏDQİQATLAR
Şamil Nəcəfov | shamil_necefov@mail.ru
AMEA-nin Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, aparıcı elmi işçiGülnarə Hacıyeva | hajiyeva_gulnara@mail.ru
AMEA-nın Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu, kiçik elmi işçiƏhliman Əbdürəhmanov | hacker_147@mail.ru
AMEA-nın Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu, elmi işçiAraşdırma
XÜLASƏ
II Seyidlər yaşayış yeri Samux rayonunun Seyidlər kəndi ərazisində, Şəmkir rayonunun Qılıncbəyli kəndindən 1 km cənubda, dəniz səviyyəsindən 215 m yüksəklikdə yerləşir. Yaşayış yerində arxeoloji qazıntılar yeni tikinti sahələrinin arxeoloji tədqiqi proqramına əsasən iki mərhələdə həyata keçirilmişdir. 1-ci mərhələdə arxeoloji qazıntılar 2005-ci ildə CQBK (Cənubi Qafqaz boru kəməri) əsas ixrac qaz kəmərinin çəkilişi zamanı, 2-ci mərhələdə isə 2015-ci ildə bu boru kəmərinin genişləndirilməsi layihəsi ilə bağlı tikinti işləri zamanı aparılmışdır. Yaşayış yerinin ümumilikdə 220 m2-lik sahəsi qazılmış, tədqiq olunan ərazinin yaşayış yerinin cənub-qərb qurtaracağını təşkil etməsi müəyyən olunmuşdur. Qazıntılar zamanı quyular aşkar edilmişdir. Quyuların quruluşu və onlardan aşkar edilmiş maddi mədəniyyət qalıqları əsasında onların bir qisminin təsərrüfat, digərlərinin isə məişət tullantılarının atılması məqsədilə istifadə olunduğunu söyləmək mümkündür. Yaşayış yerində aparılmış qazıntılar nəticəsində əldə olunmuş maddi mədəniyyət nümunələri müxtəlif ölçülü və məzmunlu saxsı qablar, iy başlıqları, metal qalıqları, daş məmulatı ilə təmsil olunur. Artefaktların təhlili və müqaisəli analogiyası əsasında II Seyidlər yaşayış yerinin Son Antik və Orta əsrlərə aid kənd tipli yaşayış yeri olduğunu söyləmək mümkündür. Ehtimal ki, ərazidə yaşayış Antik dövrdə mərhələlərlə davam etmiş, müəyyən zamanlarda tam kəsilmiş və Orta əsrlərdə yenidən mövcud olmuşdur. II Seyidlər Son Antik və Orta əsr kəndinin timsalında Azərbaycan ərazisində çox az öyrənilən bu tip yaşayış yerlərinin qazıntısı bəhs olunan dövrün sosial-iqtisadi mənzərəsini yaratmaqda, əhalinin təsərrüfat məşğuliyyəti, sənət sahələri və ticarət əlaqələrini öyrənməkdə başlıca mənbə rolunu oynayır.
ƏDƏBİYYAT
1. Jalilov B.M. Short report excavations of Seyidlar II Antique Period Settlement KP 318.6 – SCP ROW. Baku-Azerbaijan, 2007, 14 p.
2. Nəcəfov Ş.N. CQBKG boru kəməri marşrutunun 297.580-ci km-də yerləşən II Seyidlər yaşayış yerinin arxeoloji qazıntısı haqqında qısa elmi hesabat. Bakı-Azərbaycan, 2018, 21 s.
3. Taylor P.M., Polglase C.R., Museyibli N.A., Koller J.M., Jonson T.A. Past and Future Heritage in the Pipelines Corridor – Azerbaijan, Georgia, Turkey. Smithsonian Institution Asian Cultural History Program, Washington, 2011, D.C. Design by Graphics, Inc., 246 p.
4. Əsədov V.A., Nəcəfov Ş.N., Ağalarzadə A.M., Əbdürəhmanov Ə.İ. Faxralı orta əsr yaşayış yerinin arxeoloji materialları və qəbir abidələri // “Dövlət və Din” (ictimai fikir toplusu), №9 (38), Bakı, “Azərnəşr”, 2015, s. 38-50.
5. Taylor P.M., Maynard D. Excavations on the BTC & SCP Pipeline, Azerbaijan. Internet Archaeology, Issue 29, 2011 / http://intarch.ac.uk/journal/issue29/btc_toc.html
6. Гошгарлы Г.О. Типология погребальных памятников античного периода на территории Азербайджана. Баку: “Елм”, 2012, 246 с.
ARCHAEOLOGICAL EXPLORATIONS IN SEYIDLAR II SETTLEMENT
Shamil Najafov | shamil_necefov@mail.ru
Institute of Archaeology, Ethnography and Anthropology of ANAS, PhD in history, Associate Professor, Leading ResearcherGulnara Hajiyeva | hajiyeva_gulnara@mail.ru
Junior Research Fellow of the Institute of Archaeology, Ethnography and Anthropology of ANASAhliman Abdurahmanov | hacker_147@mail.ru
Junior Research Fellow of the Institute of Archaeology, Ethnography and Anthropology of ANASResearch
SUMMARY
Seyidlyar II settlement is located in the territory of Seyidlar village of Samukh district, 1 km south of Qilinjbeyli village of Shamkir district, at an altitude of 215 m above sea level. According to the program of archaeological exploration of new construction sites,o archaeological excavations at the site were carried out in two stages. In Phase I, archaeological excavations were carried out during the construction of the SCP (South Caucasus Pipeline) main export gas pipeline in 2005, and in Phase II, during the construction of the pipeline expansion project in 2015. A total area of 220 square /meters of the settlement was excavated, and it was determined that the explored area would form the southwestern end of the settlement. During the excavations wells were discovered. Based on the structure of the wells and the remains of material culture found in them, it can be said that some were used for the household and others for the household waste. Samples of material culture obtained as a result of excavations carried out in the settlement are represented by pottery of various sizes and contents, spindle heads, metal remains, stone products. Based on the analysis and comparative analogy of the artifacts, it can be said that the Seyidlyar II is a rural settlement of the Late Antiquity and the Middle Ages. It is probable that the settlement in the area continued in stages in antiquity, was completely ceased at certain times, and re-existed in the Middle Ages. On the example of the late antique and medieval settlement of Seyidlar II, excavations of rarely studied settlements of this type in Azerbaijan play the role of the main source for recreating the socioeconomic panorama, economic employment of the population, handicraft industries and trade relations in the described time
REFERENCE LIST
1. Jalilov B.M. Short report excavations of Seyidlar II Antique Period Settlement KP 318.6 – SCP ROW. Baku-Azerbaijan, 2007, 14 p.
2. Nəcəfov Ş.N. CQBKG boru kəməri marşrutunun 297.580-ci km-də yerləşən II Seyidlər yaşayış yerinin arxeoloji qazıntısı haqqında qısa elmi hesabat. Bakı-Azərbaycan, 2018, 21 s.
3. Taylor P.M., Polglase C.R., Museyibli N.A., Koller J.M., Jonson T.A. Past and Future Heritage in the Pipelines Corridor – Azerbaijan, Georgia, Turkey. Smithsonian Institution Asian Cultural History Program, Washington, 2011, D.C. Design by Graphics, Inc., 246 p.
4. Əsədov V.A., Nəcəfov Ş.N., Ağalarzadə A.M., Əbdürəhmanov Ə.İ. Faxralı orta əsr yaşayış yerinin arxeoloji materialları və qəbir abidələri // “Dövlət və Din” (ictimai fikir toplusu), №9 (38), Bakı, “Azərnəşr”, 2015, s. 38-50.
5. Taylor P.M., Maynard D. Excavations on the BTC & SCP Pipeline, Azerbaijan. Internet Archaeology, Issue 29, 2011 / http://intarch.ac.uk/journal/issue29/btc_toc.html
6. Гошгарлы Г.О. Типология погребальных памятников античного периода на территории Азербайджана. Баку: “Елм”, 2012, 246 с.
АРХЕОЛОГИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ НА ПОСЕЛЕНИИ СЕЙИДЛАР II
Шамиль Наджафов | shamil_necefov@mail.ru
Институт археологии, этнографии и антропологии НАНА, доктор философских наук, доцент, ведущий научный сотрудникГульнара Гаджиева | hajiyeva_gulnara@mail.ru
Институт археологии, этнографии и антропологии НАНА, младший научный сотрудникАхлиман Абдурахманов | hacker_147@mail.ru
Институт археологии, этнографии и антропологии НАНА, научный сотрудникИсследование
РЕЗЮМЕ
Поселение Сейидляр II расположено на территории села Сейидляр Самухского района, в 1 км южнее села Гылынджбейли Шамкирского района, на высоте 215 м над уровнем моря. Археологические раскопки на поселении были осуществлены в два этапа на основе программы археологического исследования новых строительных участков. 1-й этап проводился в 2005-м году во время проведения главного газопровода Южно Кавказский трубопровод, на 2-м же этапе строительные работы были проведены в 2015-м году в связи с проектом расширения этого трубопровода. В общности был раскопан участок поселения размером 220 м2, было определено, что ислледованная территория составляет южно-западную оконечность поселения. Во время раскопок были обнаружены ямы. На основе структуры ям и найденных в них остатков материальной культуры, можно сказать, что часть из них была использована для выбросов хозяйственных, другая же часть бытовых отходов. Образцы материальной культуры, полученные в результате раскопок, проведенных на поселении, представлены керамическими сосудами разной величины и содержания, пряслицами, металлическими остатками, каменными изделиями. На основе анализа и сравнительной аналогии артефактов можно сказать, что поселение Сейидляр II является поселением сельского типа, относящемся к поздней античности и средним векам. Предположительно жизнь на территории продолжалась поэтапно в античный период, полностью прерывалась в определенные времена и вновь появилась в средние века. На примере позднеантичного и средневекового селения Сейидляр II, раскопки очень мало изученных поселений этого типа в Азербайджане, играют роль главного источника для воссоздания социально-экономческой панорамы, хозяйственной занятости населения, ремесленных отраслей и торговых связей в описанное время
ЛИТЕРАТУРА
1. Jalilov B.M. Short report excavations of Seyidlar II Antique Period Settlement KP 318.6 – SCP ROW. Baku-Azerbaijan, 2007, 14 p.
2. Nəcəfov Ş.N. CQBKG boru kəməri marşrutunun 297.580-ci km-də yerləşən II Seyidlər yaşayış yerinin arxeoloji qazıntısı haqqında qısa elmi hesabat. Bakı-Azərbaycan, 2018, 21 s.
3. Taylor P.M., Polglase C.R., Museyibli N.A., Koller J.M., Jonson T.A. Past and Future Heritage in the Pipelines Corridor – Azerbaijan, Georgia, Turkey. Smithsonian Institution Asian Cultural History Program, Washington, 2011, D.C. Design by Graphics, Inc., 246 p.
4. Əsədov V.A., Nəcəfov Ş.N., Ağalarzadə A.M., Əbdürəhmanov Ə.İ. Faxralı orta əsr yaşayış yerinin arxeoloji materialları və qəbir abidələri // “Dövlət və Din” (ictimai fikir toplusu), №9 (38), Bakı, “Azərnəşr”, 2015, s. 38-50.
5. Taylor P.M., Maynard D. Excavations on the BTC & SCP Pipeline, Azerbaijan. Internet Archaeology, Issue 29, 2011 / http://intarch.ac.uk/journal/issue29/btc_toc.html
6. Гошгарлы Г.О. Типология погребальных памятников античного периода на территории Азербайджана. Баку: “Елм”, 2012, 246 с.
JURNALIN SAYLARI
